De IJsfontein in Dokkum
Sil it ea noch heve
Realisatie: 2019
In opdracht vanLeeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018
11fountains curator Anna Tilroe
mede mogelijk gemaakt door het Mondriaanfonds
'Het was al zoo lang geleden, we wisten nauwelijks meer wat een winter was, droomden nog slechts van dagen van weleer, toen de Friese wateren bedekt waren door een schitterende ijslaag. We geloofden haast al de profeten die spraken van een andere tijd, een zich wijzigend klimaat, koele zomers en zachte winters tot plotseling het wonder gebeuren ging."
Baron van Rengers van Welderen, secretaris van de Vereniging van de Friese Elf Steden (1917)
Verschillende krantenartikelen, zowel oude als recente, beschrijven hoe innig het uitblijven van de Elfstedentocht en de veranderingen in het klimaat met elkaar verbonden zijn in het Nederlandse denken over dit onderwerp.
De vorming van het ijs wordt bepaald door het spel van de elementen.De verschillende delen zullen vriezen en dooien gestuurd door de weersomstandigheden. Versgesmolten koude waterdruppels zullen neerkomen op nog vriezende delen. De zijkanten van de gestapelde elementen krijgen een structuur die ijsbaarden kan vormen.
De onderdelen van de koperen Fontein zijn gerangschikt volgens het principe van de Fibonaccispiraal. Deze structuur, zo ontdekte Fibonacci in de 13e eeuw, zorgt in de natuur bij de ordening en rangschikking van zaden, bladeren en celstructuren voor een optimale lichtopbrengst. In de sculptuur is dit gegeven in omgekeerde vorm toegepast. Zo is het ijs optimaal beschermd tegen lichtinval en regenslag.
De mate waarin de fontein ijs zal vormen is afhankelijk van de hoeveelheid groene energie die zal worden opgewekt. Zonnepanelen maken onderdeel uit van het materiaal van het werk.
De Markt waar de fontein is geplaatst is een historisch beladen plek. Bonifatius werd bij Dokkum vermoord. Na zijn dood werd een terp opgeworpen die meer dan duizend jaar functioneerde als begraafplaats. Bonifatius probeerde tevergeefs de Friezen te bekeren. Hij hakte de Donareik om die door hen werd vereerd en verbrak daarmee een heilig verbond dat de mensen voelden met de natuur. De indirecte gevolgen daarvan, de veranderingen in het klimaat en het uitblijven van de Elfstedentocht vormen een belangrijke basis voor het ontwerp. Op de markt zijn opnieuw bomen geplant die rood kleuren in het najaar. De Quercus palustris (de Moeraseik), de Liquidambar styraciflua (de Amber) en de Acer saccharinum (de Suikeresdoorn)
De fontein en de bomen maken onderdeel uit van het totale herinrichtingsplan van de Markt. Het plan is samen met Stedenbouwkundig Bureau Hosper, Stedenbouwkundige Enno Zuidema en een afvaardiging uit de samenleving gemaakt in opdracht van de gemeente Dongeradeel. Met de opening van de IJsfontein is de herinrichting van deze belangrijke historische plaats voltooid.
In het spel van de elementen zal de fontein er elke dag anders uitzien. Afhankelijk van de temperatuur en de energieopbrengst groeit en smelt het ijs. De bomen eromheen veranderen in hun eigen ritme al naar gelang de seizoenen.
Opdrachtegever: Leeuwarden-Fryslân 2018
Materiaal: koper, water, zonnepanelen, koeltechniek, weerstation, bomen
Fontein Markt Dokkum
Totaalplan herinrichting Markt in Dokkum met Hosper Stedebouw- en Landschapsarchitectuur en Enno Zuidema, de gemeente Dongeradeel en de klankbordgroep Dokkum
In het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa in 2018 ontwikkelde curator Anna Tilroe het idee om voor alle 11 steden in Friesland een blijvende fontein te laten ontwerpen door 11 internationale kunstenaars.
Dit project wordt ondersteund door het Mondriaanfonds.
De TU in Delft is betrokken bij de ontwikkelingsfase evenals Royal Haskoning DHV en Bouwgroep Dijkstra Draaisma
Uitvoering: Mannen van Staal, Damstra Installatietechniek, Rots Maatwerk, Bouwgroep Dijkstra Draaisma, Royal Haskoning DHV